TÌM HIỂU NGHỆ AN

Nghệ An là tỉnh có diện tích lớn nhất Việt Nam thuộc vùng Bắc Trung Bộ. Phía bắc giáp tỉnh Thanh Hoá, phía nam giáp Hà Tĩnh, phía tây giáp Lào, phía đông giáp biển Đông. Trung tâm hành chính của tỉnh là thành phố Vinh nằm cách thủ đô Hà Nội 291 km về phía nam.

Lịch sử tên gọi

• *
  Thời Hùng Vương và An Dương Vương, tỉnh Nghệ An bao gồm bộ Hoài Hoan và phần bắc bộ Cửu Đức.
  *
  Thời nhà Hán, thuộc huyện Hàm Hoan thuộc quận Cửu Chân.
  *
  Đời nhà Tấn là quận Cửu Đức.
  *
  Đời nhà Tùy là quận Nhật Nam.
  *
  Năm 628 đổi là Đức Châu, rồi lại đổi thành Châu Hoan, lại Châu Diễn.
  *
  Đời nhà Đường là quận Nam Đức.
  *
  Thời nhà Ngô, tách ra khỏi quận Cửu Chân đặt làm quận Cửu Đức.
  *
  Thời nhà Đinh, nhà Tiền Lê gọi là Hoan Châu.
  *
  Năm 1030, bắt đầu gọi là châu Nghệ An.
  *
  Từ năm 1490 gọi là xứ Nghệ An.
  *
  Thời Tây Sơn, gọi là Nghĩa An trấn.
  *
  Bản triều năm Gia Long nguyên niên lại đặt làm Nghệ An trấn.
  *
  Năm 1831, vua Minh Mệnh chia trấn Nghệ An thành 2 tỉnh: Nghệ An (phía Bắc sông Lam); Hà Tĩnh (phía nam sông Lam). Sau đó hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh sáp nhập lại, lấy tên là tỉnh An Tĩnh.
  *
  Từ năm 1976 đến 1991, Nghệ An và Hà Tĩnh là một tỉnh và được gọi là tỉnh "Nghệ Tĩnh".
  *
  Năm 1991, tỉnh Nghệ Tĩnh lại tách ra thành Nghệ An và Hà Tĩnh như ngày nay.
  *
  Ngày 15 tháng 11 năm 2007 của Chính phủ Việt Nam thành lập thị xã Thái Hòa, thuộc tỉnh Nghệ An trên cơ sở tách thị trấn Thái Hòa và 7 xã thuộc huyện Nghĩa Đàn

Điều kiện tự nhiên

Nghệ An nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có 4 mùa rõ rệt: xuân, hạ, thu, đông. Từ tháng 4 đến tháng 8 dương lịch hàng năm, tỉnh chịu ảnh hưởng của gió phơn tây nam khô và nóng. Vào mùa đông, chịu ảnh hưởng của gió mùa đông bắc lạnh và ẩm ướt.

*
Diện tích: 16.487km²
*
Lượng mưa trung bình hàng năm: 1.670 mm
*
Nhiệt độ trung bình: 25,2 °C
*
Số giờ nắng trong năm: 1.420 giờ
*
Độ ẩm tương đối trung bình: 86-87%
*
Vĩ độ: 18°33′ đến 19°25′ vĩ bắc
*
Kinh độ: 102°53′ đến 105°46′ kinh đông.

Tài nguyên

Nghệ An có nguồn khoáng sản được đánh giá là đa dạng. Tuy nhiên hầu hết chưa được đánh giá đầy đủ và không có khả năng khai thác công nghiệp, ngoại trừ một số như đá vôi, đá ốp lát, đá bazan, sắt, thiếc, than đá, than bùn...

*
Đá vôi có trữ lượng lớn tập trung ở huyện Quỳnh Lưu, Anh Sơn, Con Cuông. Riêng khu vực Hoàng Mai có trữ lượng 350 triệu m³. Các vật liệu phụ gia khác cho sản xuất xi măng có trữ lượng lớn như sét xi măng ở Nghệ An có tới 40 triệu m³, phân bố nhiều nhất ở Quỳnh Thiện, Quỳnh Lưu, Anh Sơn, Đô Lương. Đá bazan hàng trăm triệu tấn (trữ lượng dự báo toàn vùng 260 triệu m³). Ngoài ra còn có nhiều mỏ ở các vùng Đô Lương, Tân Kỳ, Nghĩa Đàn, Quỳ Hợp.

*
Đá xây dựng có trữ lượng rất lớn. Đá có giá trị kinh tế cao là đá magma và gốc cácbonat phân bố nhiều ở vùng Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Con Cuông, Hưng Nguyên.

*
Thiếc được đánh giá là lớn nhất Việt Nam, vùng thiếc sa khoáng có trữ lượng 42.000 tấn (chiếm 30% trữ lượng thiếc cả nước) đang được khai thác ở quy mô công nghiệp, khá tập trung ở vùng Quỳ Hợp và Quế Phong.

*
Sét gạch ngói phân bố rộng ở vùng đồng bằng và trung du, là nguyên liệu lớn cho phát triển vật liệu xây dựng. Sét xi măng theo khảo sát ban đầu, để phục vụ cho nhà máy xi măng thì trữ lượng hiện tại đã có trên 40 triệu m³, phân bố ở Quỳnh Lưu và Đô Lương.

*
Mangan được phát hiện ở Hưng Nguyên, Nam Đàn, Nghi Lộc, Kẻ Li (Quỳ Châu). Trữ lượng đáng kể là mỏ Yên Cứ (Hưng Nguyên) 1,4 triệu tấn, mỏ Hoa Sen (Nam Đàn) có trữ lượng 111.000 tấn, mỏ Nam Lộc có trữ lượng 665.000 tấn, mỏ Khe Su có trữ lượng 501.000 tấn.

*
Bô xít có tổng trữ lượng khoảng 3 triệu tấn. Bô xít có ở Sơn Thành (Yên Thành), Diễn Lâm (Diễn Châu), Nghĩa Lâm (Nghĩa Đàn), trong đó mỏ Sơn Thành có trữ lượng lớn nhất 257.000 tấn.

*
Phốtphorít toàn tỉnh có trữ lượng dự báo khoảng 130.000 tấn, nhưng phân tán ở các huyện ở Thanh Chương, Yên Thành, Quỳnh Lưu, Đô Lương, Anh Sơn và Con Cuông.

*
Titani có ở Cửa Hội và Nghi Thọ tồn tại dưới dạng inmenít (TiO2). Tổng trữ lượng 22.600 tấn trong đó Cửa Hội 20.500 tấn.

*
Vàng trữ lượng được đánh giá khoảng 20 tấn, chủ yếu là vàng sa khoáng ở dọc sông Cả, sông Hiếu. Mỏ vàng gốc Tà Sỏi với trữ lượng dự báo 8 tấn.

*
Đá quý tập trung ở Quỳ Hợp, Quỳ Châu... chủ yếu là rubi. Đây là nguồn lợi lớn cho phát triển công nghiệp khai thác và chế tác đá quý, tuy nhiên cho đến nay việc thăm dò-khảo sát chưa được đánh giá đúng mức.

*
Nước khoáng có nhiều mỏ dễ khai thác. Mỏ Bản Khạng (Quỳ Hợp) thuộc loại khoáng cacbonic là loại được ưa chuộng, có lưu lượng 0,5 lít/giây. Các mỏ Bản Hợp, Bản Bo, Bản Lang (Quỳ Hợp), Cồn Soi (Nghĩa Đàn), Vĩnh Giang (Đô Lương) đều có thể khai thác sử dụng ngay.

*
Than đá: tập trung ở Khe Bố (Tương Dương), Đồn Phục (Con Cuông).
*
Than bùn: Tập trung ở Tân Kỳ, Nghĩa Đàn...

Dân số

Theo số liệu của Tổng cục thống kê năm 2004 Nghệ An có 3.003.200 người, trong đó có 1.474.600 là nam giới.

Hành chính

Nghệ An bao gồm 1 thành phố trực thuộc, 2 thị xã và 17 huyện:

* Thành phố Vinh
* Thị xã Cửa Lò
* Thị xã Thái Hòa
* Huyện Anh Sơn
* Huyện Con Cuông
* Huyện Diễn Châu
* Huyện Đô Lương
* Huyện Hưng Nguyên
* Huyện Quỳ Châu
* Huyện Kỳ Sơn



* Huyện Nam Đàn
* Huyện Nghi Lộc
* Huyện Nghĩa Đàn
* Huyện Quế Phong
* Huyện Quỳ Hợp
* Huyện Quỳnh Lưu
* Huyện Tân Kỳ
* Huyện Thanh Chương
* Huyện Tương Dương
* Huyện Yên Thành

Công nghiệp

*
Các ngành công nghiệp chủ yếu của tỉnh: xi măng, bia, đường...
*
Các doanh nghiệp lớn: Công ty Xi măng Hoàng Mai, Công ty Cổ phần Bia Nghệ An (Vida), Công ty Mía đường TL.

Du lịch

Nghệ An được biết đến với nhiều danh lam thắng cảnh như khu nghỉ mát bãi tắm Cửa Lò, khu di tích Hồ Chí Minh, khu di tích đền Cuông...



Đảo Lan Châu

Danh nhân

*
Phan Bội Châu
*
Hồ Chí Minh
*
Mai Hắc Đế
*
Bạch Liêu
*
Nguyễn Trường Tộ
*
Lê Hồng Phong
*
Hồ Xuân Hương
*
Nguyễn Thị Minh Khai
*
Tạ Quang Bửu
*
Nguyễn Văn Tý
*
Nguyễn Xí
*

Nguyễn Thức Tự
Đặng Thai Mai
Nguyễn Sỹ Sách
Lê Hồng Sơn
Hồ Tùng Mậu
Nguyễn Phong Sắc
Nguyễn Đức Đạt

Đất “Nghệ An”.
o Anh Sơn
Bãi biển Cửa Lò
o Con Cuông
o Câu lạc bộ bóng đá
Sông Lam Nghệ An
o Cửa Lò
o Cửa Rào
o Diễn Châu
o Hưng Nguyên
o Khu kinh tế Đông Nam
Nghệ An
o Khu mộ bà
Hoàng Thị Loan
o Kim Liên (làng)
o Kỳ Sơn, Nghệ An
o Nam Đàn
o Nghĩa Đàn

o Nghệ An
o Nghệ Tĩnh
Phượng Hoàng
Trung Đô
o Phủ Anh Đô
o Phủ Diễn Châu
o Phủ Trà Lân
o Quế Phong
o Quốc lộ 15
o Quốc lộ 7
o Quốc lộ 7A
o Quỳ Châu
o Quỳ Hợp
o Quỳnh Lưu
o Sông Chu
o Sông Lam
o Thanh Chương

o Thiên Nhẫn
o Thái Hòa, Nghệ An
o Tân Kỳ
o Tương Dương,
Vinh
Văn hóa Lam Hồng
o Vườn quốc gia
Pù Mát
o Xô Viết Nghệ Tĩnh
o Xứ Nghệ
o Yên Thành
o Đô Lương
o Đường cao tốc
Ninh Bình - Vinh
o Đại Huệ
Đức Quang
Nghi Lộc

“Người Nghệ An”

B

* Bùi Hiển
* Bùi Tá Hán
* Bạch Hưng Khang
* Bạch Liêu
* Bảo Ninh

C

* Chu Huy Mân
* Chính Hữu

H

* Hoài Thanh
* Hoàng Trung Thông
* Hoàng Văn Hoan
* Hoàng Đan
* Họ Hồ làng Quỳnh Đôi
* Hồ Bá Ôn
* Hồ Học Lãm
* Hồ Sĩ Dương
* Hồ Tông Thốc
* Hồ Tùng Mậu
* Hồ Xuân Hùng
* Hồ Xuân Hương
* Hồ Đức Việt
* Hồng Đăng

L

* Lê Công Vinh
* Lê Doãn Hợp
* Lê Hồng Phong


L tiếp

* Lê Thiết Hùng

M

* Mai Hắc Đế

N

* Nguyễn Cảnh Chân
* Nguyễn Cảnh Dị
* Nguyễn Cảnh Toàn
* Nguyễn Duy Quý
* Nguyễn Duy Trinh
* Nguyễn Huy Hoàng
* Nguyễn Hữu Chỉnh
* Nguyễn Khánh Toàn
* Nguyễn Kiệm
* Nguyễn Mạnh Cầm
* Nguyễn Quốc Trị
* Nguyễn Sinh Hùng
* Nguyễn Sinh Sắc
* Nguyễn Thúc Hào
* Nguyễn Thị Minh Khai
* Nguyễn Trường Tộ
* Nguyễn Tài Cẩn
* Nguyễn Tư Nghiêm
* Nguyễn Văn Tý
* Nguyễn Xiển
* Nguyễn Xuân Ôn
* Nguyễn Xí
* Nguyễn Đức Đạt


N tiếp

* Ngô Phương Lan

P

* Phan Bội Châu
* Phan Ngọc
* Phan Đăng Lưu
* Phùng Chí Kiên
* Phạm Hồng Thái
* Phạm Văn Quyến

T

* Thanh Lan
* Thanh Tâm Tuyền
* Thái Bá Tân
* Trương Đình Tuyển
* Trần Quốc Hoàn
* Trần Văn Cung
* Trần Văn Hằng
* Trần Văn Quang
* Trần Độc
* Tạ Quang Bửu
* Tạ Quang Ngọc

V

* Văn Như Cương
* Văn Sỹ Hùng

Đ

* Đặng Ngọc Long
* Đặng Thai Mai
* Đặng Thái Thân
* Đặng Văn Thụy

Dòng họ Cao Xuân huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An
là một dòng họ khoa bảng nổi tiếng. Nhiều thành viên trong gia tộc này, nhiều đời nối tiếp nhau liên tục, là các nhà văn hóa lớn cận và hiện đại của Việt Nam.

Cao Ngọc Anh
Cao Xuân Dục

Cao Xuân Huy
Cao Xuân Hạo

Cao Xuân Tiếu
Cao Huy Đỉnh


Hoàng Minh Giám
Phan Huy Lê